دریاچه اُرومیه با نام سابق دریاچه رضاییه در شمال غربی ایران و در منطقهٔ آذربایجان واقع شده‌است. این دریاچه طبق آخرین تقسیمات کشوری، بین دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی تقسیم شده‌است. دریاچهٔ ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچهٔ داخلی ایران و دومین دریاچهٔ آب‌شور دنیا است. آب این دریاچه بسیار شور بوده و عمدتاً از رودخانه‌های زرینه‌رود، سیمینه‌رود، تلخه رود، گادر، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می‌شود.

حوضهٔ آبریز دریاچه ارومیه، ۵۱٬۸۷۶ کیلومتر مربع است که پیرامون ۳٪ مساحت کل کشور ایران را دربر می‌گیرد.

این حوضه با داشتن دشت‌هایی مانند دشت تبریز، ارومیه، مراغه، مهاباد، میاندوآب، نقده، سلماس، پیرانشهر، آذرشهر و اشنویه، یکی از کانون‌های ارزشمند فعالیت کشاورزی و دامداری در ایران به‌شمار می‌رود.

 تصویر ماهواره‌ای از دریاچه ارومیه که در سال ۲۰۰۳ گرفته شده‌است. دو نیم شدن دریاچه به خاطر پل میان گذر دریاچه در مرکز آن مشخص است.

دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین آبگیر دایمی آسیای غربی است که در شمال غرب فلات ایران قرار گرفته‌است. پارک ملی دریاچه ارومیه پس از مرداب انزلی، از جالب‌ترین و نغزترین زیستگاه‌های طبیعی جانوران در ایران به‌شمار می‌رود.

در حال حاضر ۲۷ گونه پستاندار، ۲۱۲ گونه پرنده، ۴۱ گونه خزنده، ۷ گونه دوزیست و ۲۶ گونه ماهی حیات وحش این دریاچه را تشکیل داده‌اند.

آب دریاچهٔ ارومیه بسیار شور و میزان نمک محلول در آن دو برابر اقیانوس‌ها است. به این دلیل، هیچ ماهی و نرم‌تنی به جز گونه‌هایی از سخت‌پوستان در آن زندگی نمی‌کنند و آب آن هیچ‌وقت یخ نمی‌زند. شنا کنندگان نیز می‌توانند بر روی آب آن شناور بمانند.

دریاچهٔ ارومیه دارای ۱۰۲ جزیره است که همهٔ آن‌ها از سوی سازمان یونسکو به عنوان اندوختهٔ طبیعی جهان به ثبت رسیده‌اند.

جزیرهٔ اِشک، زیستگاه پرندگان زیبای کوچک، از جمله مرغ آتش و تنجه و همچنین تعدادی گوزن زرد ایرانی و گوسفند وحشی (قوچ و میش) به آن انتقال داده شده‌اند.

برای گشت و گذار در دریاچه و جزیره‌های آن می‌توان از دو کشتی سهند و نوح، یا قایق‌های گوناگون در بندر گلمانخانه بهره گرفت.

تاریخچه

نام کهن این دریاچه چیچَست بوده‌است. این واژه، واژه‌ای است از زبان اوستایی و پارسی باستان و تلفظ آن چَئِچَستَ بوده‌است.

دریاچهٔ چیچست در اسطوره‌های ایرانی نقشی بنیادین دارد. عرصهٔ بسیاری از رویدادهای مهم زندگی کیخسرو، کرانهٔ این دریاچه بوده‌است.

دژ بهمن که کیخسرو در نبردی غول‌آسا و سهمگین آن را می‌گشاید و از چنگ دیوان به‌ در می‌آورد، در نزدیکی همین دریاچه بوده و بسیاری از اسطوره‌های دیگر.

در دوران پهلوی به مناسبت پادشاهی رضاشاه پهلوی، به این دریاچه نام رضائیه داده شد.

دریاچهٔ ارومیه یکی از زیستگاه‌های طبیعی مهم در منطقهٔ آذربایجان که در عین حال برای ورزش‌های آبی همانند شنا، قایقرانی و اسکی روی آب نیز بسیار مناسب می‌باشد، در آستانهٔ خشک شدن است. این دریاچه که با سواحل زیبا و آب‌شور خود گردشگران بسیاری را در فصول مختلف و علی‌الخصوص در تابستان به‌سوی خود جلب می‌نماید، از نظر داشتن موادّ معدنی گوناگون، دارای یکی از کمیاب‌ترین منابع طبیعی بوده و امروزه با تهدیدی بسیار جدی روبروست.

دوره افشاریه

نام دریاچه در نقشه ایران در دوره افشاریه، دریاچه شاهی (L. of Shahi) ذکر شده‌است.

خشکیدن دریاچه

این دریاچه در خطر خشک شدن کامل قراردارد و طی ۱۳ سال گذشته ۶ متر کاهش سطح داشته‌است. اختصاص ۹۰٪ منابع آبی منطقه به بخش کشاورزی، تبخیر زیاد در پی گرم شدن هوا و برداشت غیرمجاز از آب‌های زیرزمینی در پی حفر چاه از دلایل خشک شدن این دریاچه می‌باشند. کارشناسان ابراز داشته‌اند در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و زیست محیط منطقه را تغییر خواهد داد. در اعتراض به خشک شدن دریاچه در فروردین سال ۱۳۹۰ اعتراضی صورت گرفت.

یکی از طرح‌هایی که برای نجات دریاچه ارومیه مطرح شده انتقال آب از نقاط دیگر به ویژه رود ارس است. به گفتهٔ نماینده ارومیه در مجلس نادر قاضی‌پور، تنها راه نجات دریاچه ارومیه آبهای رود ارس و شهرستان پیرانشهر است. اما این ایده با مخالفت‌هایی روبروست. روزنامه اقتصاد پویا در سرمقاله‌ای مقصر خشکیدن دریاچه ارومیه را مردم و نمایندگانی می‌داند که برای تأمین نیازهای کشاورزی و خانگی آذربایجان بارها خواستار انتقال آب رودخانه‌هایی که به دریاچه ارومیه می‌ریزند به نقاط دیگر شده‌اند و از حکومت درخواست داشتند تا آب این رودخانه‌ها برای تأمین نیاز باغ‌های مراغه و دیگر شهرهای استان استفاده شود و یا با فشار بسیار بر مسئولین طرح میان‌گذر دریاچه ارومیه را اجرایی کردند. بر اساس این نظریه برای نجات دریاچه ارومیه به جای خشکاندن ارس و از بین بردن زمین‌های بارور نقاط دیگر باید از مصرف آب کاسته و به وزارت نیرو اجازه داده شود تا آب رودخانه‌هایی را که به طور طبیعی به این دریاچه می‌ریخته‌اند دوباره به سوی آن رها کند.

در مرداد ماه سال ۱۳۹۰ مجلس شورای اسلامی با دو فوریّت طرح انتقال آب به دریاچه ارومیه موافقت نکرد و این امر به احتمال زیاد به بحرانی‌تر شدن اوضاع دریاچه دامن خواهد زد، علاوه بر این پیش بینی می‌شود در صورت خشک شدن احتمالی دریاچه شاهد بارش باران نمک در بسیاری از استان‌های همجوار باشیم و در ادامه این امر منجر به آواره شدن ۱۳ میلیون نفر خواهد شد

درياچه اروميه بزرگترين سطح آبي كشور بوده كه مابين دو استان آذربايجان غربي و شرقي قرار دارد . ميانگين طول ان  بطور تقريب 140 كيلومتر و پهناي ان بين 16 الي 63 كيلومتر متغير است . وسعت درياچه بر اساس عكس هاي ماهوارهاي در سال    1990 معادل 5263 كيلومتر مربع بر اورد شده است ،  اما مساحت متوسط درياچه را در حدود 5500 كيلومتر مربع تخمين زده اند   .  عمق متوسط اين درياچه 4/5 متر و حداكثر عمق 13 متر در شمال درياچه و حجم تقريبي آن 31 ميليارد متر مكعب مي باشد .

  درياچه اروميه از دو محيط آبي و خشكي تشكيل شده است :

  1- محيط آبي

  2- محيط خشكي

    اهميت و ارزش پارك ملي :

- ارزش حفاظتي به جهت داشتن انواع گونه هاي حيات وحش

   -  ارزش حفاظتي به جهت داشتن انواع گونه هاي پوشش گياهي در سطح جزاير

  -   ايجاد تعادل طبيعي در منطقه آذربايجان

  -  ارزش توريستي ، تفريحي و اجتماعي

  -  داشتن عناويني بمانند : پارك ملي ، اندو ختگاه زيست سپهر و تالاب بين المللي

  -   ارزش طبي ( لجن درماني )

   -  ذخيره گاه زيست سپهر

    - تالاب بين المللي ( ثبت شده در كنوانسيون رامسر )

جزاير پارك ملي درياچه اروميه

  پارك ملي درياچه اروميه شامل 102 جزيره بزرگ و كوچك مي باشد كه مهمترين آنها عبارتند از :

  جزيره كبودان ( قويون داغي ) با 3125 هكتار مساحت

 جزيره اشك با 1250 هكتار مساحت

 جزيره اسپير با 1250 هكتار مساحت

 جزيره آرزو با 800 هكتار مساحت

 جزاير نهگانه ( محل تخمگذاري پرندگان)

مشخصات حوزه آبریز دریاچه ارومیه

وسعت حوزه : 51876 كيلومتر مربع

   عمده ترين اجزاي تشكيل دهنده 

 تپه ها                               21 0/0

 نواحي كوهستاني                38 0/0

 فلاتها و تراسهاي فوقاني       2/11 0/0

  منابع آب دریاچه ارومیه  

 21 رودخانه دائمي و 7 رود خانه فصلي و 39 مسيل

  چشمه هاي داخل درياچه

  بارشهاي مستقيم باران و برف

 ویژگیهای زیستی دریاچه ارومیه

  1- حوضه درياچه اروميه جزو تقسيم بندي هاي مركز تنوع گياهان WWF  و IUCN    قرار دارد .               

 2- در حوضه اكولوژيكي درياچه اروميه 546 گونه گياهي به ثبت رسيده است .

 جوامع گياهي اصلي عبارتند از :

 گياهان شور پسند  ( Halophytic   )

 گياهان شن پسند ( pseammaphytic  )

 گياهان خشكي زي ( Xerophytic )

 گياهان آب پسند ( Hydrophtic   )

 3- درياچه اروميه شامل انبوه فراواني از جلبك هاي سبز – آبي مي باشد .

 توليد بالاي اين جلبكها اساس زنجيره غذايي را ايجاد مينمايد .

 4- در حوزه اكولوژيكي درياچه اروميه ،27 گونه پستاندار ،  212 گونه پرنده ، 41 گونه خزنده ، 7 گونه دوزيست و 26 گونه ماهي وجود دارد .

 5- درياچه اروميه زيستگاه زمستان گذراني گروههاي بزرگي از مرغان آبزي  ( بويژه اردكها و مرغان دراز پا Waders ) مي باشد . علاوه بر اين بزرگترين كلنيهاي توليد مثلي فلامينگو در ايران و همچنين پليكان سفيد را پذيرا مي شود .

 6- دو نوع از پستانداران در معرض نابودي به جزاير پارك ملي درياچه اروميه معرفي و در آنجا جمعيت آنها افزايش يافت . اين دو نوع پستاندار گوزن زرد ايراني  Dama  mesopotamica و قوچ و ميش ارمني  Ovis  orientalis  gimelini  مي باشد . 

 7- مهمترين بي مهره آبزي درياچه اروميه  Artemia  urmiana  مي باشد كه يك گونه ميگوي بومي آب شور است . اين جانور از رده سخت پوستان بوده و تامين كننده غذاي بسياري از گونه هاي مهم پرندگان ( فلامينگو ) مي باشد .

 8- در درياچه اروميه تعداد زيادي زيستگاه هاي آبي و خشكي وجود دارد . 17 سايت بحراني شامل خود درياچه بعضي زيستگاه هاي خشكي مهم و تالابهاي اطراف درياچه به عنوان مهمترين نواحي جهت مديريت حفاظتي و حمايتي مطرح شده اند .

 گونه هاي در معرض تهديد پرندگان ثبت شده در حوزه اكولوژيكي درياچه اروميه(سال 1379 IUCN)

 با كلان كوچك  -   اردك بلوطي  -  غاز پيشاني سفيد كوچك  -   خروس كولي دشتي -  عروس غاز -  ميش مرغ -  اردك مرمري -  متاي پاسرخ -   اردك سرسفيد -  دليجه كوچك

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: